مقالات
ساحت‌های تربیت در سند تحول بنیادین
خلاصه :
قلمرو ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، ناظر به خودشناسی و معرفت نسبت به خداوند متعال، معاد، نبوت و پذیرش ولایت رهبران دینی [پیامبر (ص) و ائمۀ معصومین(ع)] و پیروی از ایشان استساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی
قلمرو:
چنان‌که در فلسفۀ تربیت گذشت (ذیل بحث انواع تربیت)، به‌طورکلی دو گونه تربیت دینی قابل‌تصور است؛ نخست تربیتی که چارچوب بنیادی و اصول آن بر اساس دین و آموزه‌های دینی باشد. این شکل از تربیت دینی در مقابل تربیت سکولار قرارداد و همۀ ابعاد یک نظام را بر اساس مبانی معیارهای دینی شامل می‌شود. در مجموعۀ حاضر از این مفهوم با تعبیر تربیت اسلامی یادشده است و همه ساحت‌های تربیت را در برمی‌گیرد.
دوم، بخش خاصی از تربیت که برای تقویت روند دین‌داری و دین ورزی متربّیان صورت می‌پذیرد. در این شکل از تربیت، اعتقادات و مناسک دین خاصی موردتوجه قرار می‌گیرد و مترّبی برای رسیدن به ایمان و باور و عمل به آن‌ها تربیت می‌شود (البته مطابق قانون اساسی کشور ما، اقلیت‌های دینی و مذهبی رسمی در تعلیم دین و مذهب خود به فرزندانشان آزادند)؛ به همین دلیل و برای تمایز این دو شکل از تربیت دینی، نوع اخیر را تربیت ساحت اعتقادی و عبادی نام نهاده‌ایم و به سبب نزدیکی و خویشاوندی اخلاق و دین، درمجموع ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی نام‌گذاری شد.
ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی است، ناظر به رشد و تقویت مرتبۀ قابل قبولی از جنبۀ دینی و اخلاقی حیات طیبه در وجودِ متربّیان و شامل همۀ تدابیر و اقداماتی که جهت پرورش ایمان و التزام آگاهانه و اختیاری متربّیان نسبت به مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، اعمال و صفات اعتقادی، عبادی و اخلاقی و در راستای تکوین و تعالی هویت دینی و اخلاقی ایشان صورت می‌پذیرد؛ لذا قلمرو ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی، ناظر به خودشناسی و معرفت نسبت به خداوند متعال، معاد، نبوت و پذیرش ولایت رهبران دینی [پیامبر(ص) و ائمۀ معصومین(ع)] و پیروی از ایشان است، که به‌حق برترین انسان‌های کامل در طول تاریخ هستند.
هم‌چنین این ساحت ناظر به سایر عقاید و ارزش‌های دینی، ایمان (انتخاب و التزام آگاهانه و آزادانۀ دین حق یعنی آیین زندگی و نظام معیار)، تقید عملی به احکام، مناسک و ارزش‌های دینی و رعایت اصول و آداب اخلاقی در زندگی روزمره (در همۀ ابعاد فردی و اجتماعی) و تلاش پیوسته برای خودسازی بر اساس نظام معیار (مهار غرایز طبیعی، تعدیل عواطف و خویشتن‌داری، حفظ کرامت و عزت‌نفس، کسب صفات و فضائل اخلاقی و پیش‌گیری از تکوین صفات و رذائل اخلاقی) است.
ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی
قلمرو:
ساحت تربیت اجتماعی و سیاسی بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی ناظر به کسب شایستگی‌هایی است که متربّیان را قادر می‌سازد تا شهروندانی فعال و آگاه باشند و در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی مشارکت کنند. قلمرو ساحت تربیت اجتماعی سیاسی شامل موارد زیر است:
ارتباط مناسب با دیگران (اعضای خانواده، خویشاوندان، دوستان، همسایگان و همکاران و ...)؛
تعامل شایسته با نهاد دولت و سایر نهادهای مدنی و سیاسی (رعایت قانون، مسئولیت‌پذیری، مشارکت اجتماعی و سیاسی، پاسداشت ارزش‌های اجتماعی)؛
کسب دانش و اخلاق اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی (بردباری، وفاق و همدلی)، درک و فهم اجتماعی، (مسالمت‌جویی)، درک و فهم سیاسی، (عدالت اجتماعی)، درک و تعامل میان فرهنگی، [تفاهم بین‌المللی، حفظ وحدت و تفاهم، توانایی‌های زبان ملی (فارسی) محلی، جهانی (عربی و ...)] است.
ساحت تربیت زیستی و بدنی
قلمرو:
ساحت تربیت زیستی و بدنی بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی است که ناظر به حفظ و ارتقای سلامت و رعایت بهداشت جسمی و روانی متربّیان در قبال خود و دیگران، تقویت قوای جسمی و روانی، مبارزه با عوامل ضعف و بیماری، حفاظت از محیط‌زیست و احترام به طبیعت است. قلمرو این ساحت (پرورش قوای بدنی و تأمین سلامت جسمی) موارد زیر را پوشش می‌دهد:
تربیت جنسی، سلامت فردی و اجتماعی
تأمین نیازهای اساسی؛
حفظ شادابی در زندگی؛
برخورداری از رفاه و سلامت؛
استفاده از تفریحات سالم و اوقات فراغت؛
مراقبت از جسم و روح؛
پاکیزگی و آراستگی فردی؛
بهداشت زیست‌محیطی؛
احساس مسئولیت در قبال حفظ زیست‌بوم شهری؛
آگاهی از الگوهای صحیح تولید و مصرف؛
یادگیری عادت‌ها و گرایش‌ها در حفظ پاکیزگی و سلامت محیط شهری؛
شناخت طبیعت و احترام قائل شدن برای آن.
ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری
قلمرو:
ساحت تربیت زیبایی‌شناختی و هنری بخشی از جریان تربیت رسمی و عمومی است که ناظر به رشد قوۀ خیال و پرورش عواطف، احساسات و ذوق زیبایی‌شناختی متربّیان (توان درک موضوعات و افعالِ دارای زیبایی مادی یا معنوی، توان خلق آثار هنری و قدردانی از آثار و ارزش‌های هنری) است.
ادامه دارد...
