
مقالات
حوزه فرهنگ و شهادت و ایثار حد و مرز ندارد
خلاصه :
مظاهر حامی کارگر، از ایثارگران دوران دفاع مقدس1- لطفاً خود را معرفی بفرمایید و قدری از سوابق اجرایی که تاکنون داشتهاید را بیان نمایید.
بنده مظاهر حامی کارگر، دکتری تاریخ که اصل و ریشه و شاکلهام در آموزش و پرورش شکل گرفته و به این افتخار بزرگ میبالم و مفتخرم که یک معلم هستم و در دانشگاه و موسسات علمی فعالیت دارم، تمامی سطوح آموزش و پرورش را سپری کردهام، در رادیو و تلویزیون نیز، هم اکنون فعالیت دارم.
2- جنابعالی دفاع مقدس را چگونه تعریف میکنید.
دفاع مقدس تعریف کردنی نیست، حس کردن است، مشاهده و با تمام وجود لمس کردن است، در طول تاریخ ملتها و کشورها، این گونه حوادث رخ داده و میدهد، ولی دفاع مقدس ما، رنگ خدایی داشت، ایمان و عشق به خدا، رمز مقاومت و پایداری ملت ایران در هشت سال دفاع مقدس بود که از نظر امام راحل (ره) «فتح الفتوح» نامیده شد، کارخانه انسانسازی بود، معنویت بود، عشق الهی و بسیج مردمی برای حفظ ناموس و کشور بود و به دلیل نقاط قوتی که دارد، بسیار میدرخشد متعالی است، افتخار جوانان و مردم غیرتمند مرز و بوم ایران است، جنس دفاع مقدس جنس دیگری بود، همه ملت ایران مشارکت داشته همه اقوام و همه مذاهب اسلامی و حتی ادیان محترم موجود در ایران. بنابراین دفاع مقدس را نمیتوان تعریف کرد، باید ابعادش را رصد کرد، سالها باید مطلب نوشت تا اندکی از آن را به نسل بعدی انتقال داد.
3- یکی از کاربردهای مهم دفاع از انقلاب اسلامی، ترویج و تبیین فرهنگ ایثار و شهادت است. جنابعالی سهم هر یک از متولیان را در نظام برنامهریزی و اجرا چگونه تعریف میکنید؟
هر نظام و کشوری که در تمام ابعاد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، نظامی، و اجتماعی... رشد و تعالی پیدا میکند به یقین مرهون ایثار و فداکاری ملت آن است، دفاع مقدس ثابت کرد اگر فرهنگ و روحیه ایثار و شهادت در جامعه تزریق گردد حتی اگر تمام ابر قدرتها با هم جمع شوند نمیتوانند آسیبی به ملت بزنند. بنابراین نیاز است به دانشآموزان و دانشجویان که در آینده متولیان برنامهریزی و اجرایی کشورند، در دوران آموزش، روح ایثار و فداکاری تا مرز شهادت و وحدت و همدلی را در آنان تقویت نموده که این وظیفه مهم و مسئولیت سنگین بر دوش مدرسان، معلمان و برنامهریزان و مجریان کشور است.
در کشور عزیزمان ایران، الگوهای خوبی داریم هم در حوزه اجرا و هم در حوزه برنامهریزی که باید معرفی شوند تا نسل جدید درک کرده و متوجه مسئولیت آینده خود شود. بنابراین سرمایه گرانقدر و دستاورد عظیم دفاع مقدس باید به کمک متولیان فعلی برای یاری نسل بعدی بکار گرفته شود. انسان روحی متعالی دارد که جویای حقیقت و نیل به مطلوب است لذا الگوی دوران دفاع مقدس باید با شیوههای مختلف و جاذب برای نسل آینده ارائه شود با این باور و یقین که راهبردها اثرگذار خواهند بود.
4- لطفاً بفرمایید سهم نهاد ارزشمندی همچون آموزش و پرورش به چه میزان است؟ در این راستا چه پیشنهاداتی دارید؟
سهم آموزش و پرورش در این راستا بسیار با اهمیت است، که متاسفانه نتوانسته به وظیفه خود به خوبی عمل کند و انتظارات را برآورده نماید. فضای موجود در آموزش و پرورش فعلی چندان رضایت بخش نیست، با وجود شخصیتهای محترم و کارآمد در مدارس کشور، نتوانستهایم از این توان و انرژی نهفته، بهینه استفاده کنیم، متاسفانه هنوز الگوپذیری از غرب و زرق و برقهای زندگی غربی و مسافرت به غرب برای خیلیها آرزوست. باید هویت دینی و ارزشهای دفاع مقدس در مدارس تقویت شود و فرهنگ ایثار و شهادت که با هویت دینی و ارزشهای اسلامی معنا پیدا میکند در میان نسل جوان و نوجوان ما ترویج یابد، و تا معلم ما دغدغه احیای هویت دینی و ارزشهای اسلامی نداشته باشد، اتفاق مهمی رخ نمیدهد. متاسفانه نظام تعلیم و تربیت این دغدغه را از معلم سلب کرده و با گذشت 36سال نتوانستهایم این ارزشها را نهادینه کنیم. از تربیت معلم باید آغاز کرده و در محیط آموزشی شکل گیرد و به مرحله عمل برسد. در نتیجه فرهنگ ایثار و شهادت باید ابتدا در بین جوانان مشتاق تربیت معلم، ترویج داده و نهادینه نمود تا اثرات آن را در مدارس شاهد باشیم.
5- مقام معظم رهبری موضوع جبهه فرهنگی و عملیات نظامند و تنظیم استراتژی و توجه و تلاش بیوقفه را در این حوزه مکرراً مطرح نمودند، لطفاً ضمن تبیین موضوع بفرمایید. چگونه میتوان از فرهنگ ایثار و شهادت در این جبهه فرهنگی بهره گرفت؟
حوزه فرهنگ و شهادت و ایثار حد و مرز ندارد، ایثار در تمام زمانها و اماکن کاربرد دارد و کلمه مقدسی است، در فرهنگ و معارف اسلامی، واژه ایثار بسیار عمیق و پر محتوا است و در تاریخ از این واژه فراوان داریم، در نهضت امام راحل (ره) از پانزدهم خرداد 42 تا پیروزی انقلاب اسلامی 1357 حرکت و شیوه مبارزه امام خمینی و یاران وفادارشان نمود ایثار و فداکاری تا مرز شهادت بوده، همچنین فرمایشات مقام معظم رهبری در اهمیت این فرهنگ، با گوشزد کردن واژههایی چون شبیخون فرهنگی، جنگ نرم و امثالهم، مکررا رهنمودهایی فرمودهاند.
تصور بنده این است که در موضوع جبهه فرهنگی و اتخاذ روش نظاممند، مقام معظم رهبری، بسیار رهنمود دادهاند و نسبت به موضوع فرهنگ حساس بودهاند، حال چرا با وجود منابع عظیم رهنمودها و روشها چرا نسبت به این بخش کمتر توجه شده است؟
به نظر میرسد برای بالندگی و تقویت این حوزه باید بازگردیم به تقویت روحیه ایثار و فداکاری نسل جوان و نوجوان ما در تمام عرصههای فرهنگی که نیازمند این روحیه هستند. و بهترین و مهمترین الگو تبیین حوادث و اتفاقات دفاع مقدس است که در میان هزاران حوادث جنگ، الگوهایی فراوانی برای تغذیه ذهن و خواستههای نسل جوان وجود دارد. به عبارتی، طبق فرمایش مقام معظم رهبری «این کار هنرمندان عزیز ماست. کار نویسندگان است، کار سینماگران است، کار شاعران است، کار نقاشان است، کار اصحاب فرهنگ و هنر است».
لذا هم باید در این زمینه از توانمندیهای جامعه استفاده کنند تا ضریب موفقیت بالا رفته و آسیب به حداقل برسد.
6- به نظر شما جنگ نرم دشمن در چه حوزهای بیشتر سرمایهگذاری شده است؟ برای متولیان امر تعلیم و تربیت اسلامی چه پیشنهاداتی دارید؟
حدود سی سالی است که «جنگ نرم» در دستور کار استکبار جهانی کلید خورده است، حرکتی همه جانبه در همه ابعاد، اعم از مطبوعات، رسانهها، رادیو، تلویزیون، سینما، تاتر، ماهواره، اینترنت و حتی در روابط اقتصادی و سیاسی و ... انجام میشود.
بیشترین سرمایهگذاری در جنگ نرم صرف خانواده بخصوص نسل جوان اعم از دختر و پسر میشود بنابراین والدین باید هوشیار باشند و مراقب ویژه در تربیت فرزندانشان که آنان را با تربیت دینی واکسینه کنند.
همچنین متولیان تعلیم و تربیت باید نسبت به تربیت جوانان حساس باشند زیرا مهمترین حوزهای که کارکرد جنگ نرم توسط دشمن تاکید شده، حوزه فرهنگ و باورهای مردم بخصوص نسل جوان است، که مستقیما اصحاب تعلیم و تربیت را نشانه گرفته است، هر میزان متولیان تعلیم و تربیت هوشمندانه با موضوع برخورد کنند، قادر به خنثی کردن این هجمه میباشند.
شواهد و گزارشات نشان میدهد که نظام آموزش و پرورش موجود در برخورد با جنگ نرم ناتوان عمل کرده و با توجه به این که مقام معظم رهبری در فرصتهای متعدد در مراسمهای جنگ نرم را هشدار دادهاند اهمیت فوقالعاده موضوع را یادآوردی میکند. پیشنهاد میشود برنامهریزان تعلیم و تربیت جوانان حساس باشند و تنها را نجات و مراقبت از جوانان و نوجوانان را تربیت قرآنی و دینی بدانند و با توجه به سرمایهگذاری دشمن در جهت لائیک کردن و بیاعتبار کردن ارزشهای اسلامی و دینی با رایج کردن جاذبههای کاذب جوانپسند باید دبیران و هم فضای مدارس را در جهت مقابله با جنگ نرم موظف نمود و تنها راه مقابله با جنگ نرم را احیا و حفظ ارزشهای تربیت دینی دانسته و مجریان امر از این مهم غافل نشوند.
7- خوانندگان نشریه بیشتر شخصیتهای فرهنگی، متولیان آموزش و پرورش و مدیران مدارس میباشند. لطفاً پیشنهادات کاربردی خود را برای دستاندرکاران مدارس برای برخورد با جنگ نرم دشمن بیان فرمایید؟
امید است با تلاش این نشریه محترم موضوعات جنگ نرم و سایر مطالب مربوطه، فضای فکری مدیران و دستاندرکاران مدارس را به سمت برنامهریزی و ساماندهی نسبت به این امور مهم بکشاند، متاسفانه توجه مدیران و دستاندرکاران مدارس بطور اعم در جهت بالا بردن توان آموزشی و قبولی دانشآموزان است و کسب نمره و معدل بالا و در نهایت تسخیر صندلیهای دانشگاه، این روحیه و فضای برنامهریزی آموزشی، مدیران و معلمان را نسبت به جنگ نرم دشمن دور نگه داشته و غافل نموده است و دغدغه فکری آنان را فلج کرده است.
در صورتیکه معلمان و مدیران محترم خودشان نسبت به وضع موجود راضی نیستند اما برنامهریزی متولیان ستادی آنان را به سمت دیگری سوق داده، بنابراین امیدوارم پیام این نشریه، گامی موثر در بازخوانی و بازاندیشی، برنامهریزی تعلیم و تربیت را در پی داشته باشد. ان شاا...
8- به نظر شما توسعه مدارس اسلامی به چه میزان ضرورت جامعه ماست؟
در پاسخ به این سوال باید اظهار داشت چه لزومی دارد در جامعه اسلامی با حاکمیت ولایت فقیه که تمام ارکان حکومت در اختیار حکومت اسلامی است از مدارس اسلامی سخن گفته و در جهت توسعه آن برآئیم، در توضیح مطلب باید عنوان کرد که هر میزان در جهت بسط و گسترش مدارس با الگوی اجرایی و عملی بر پایه تعلیم و تربیت اسلامی گام برداریم و تلاش کنیم کم است، به عبارت دیگر در طی این 36 سال باید بپذیریم که کم کاری کردهایم، بیتوجه یا کم توجه بودهایم، شش دانگ کار نکردیم، در امر تعلیم و تربیت نسل جوان باید ویژه و با معیار قرآنی کار میشد که متاسفانه محقق نشده است، بنابراین هر کانونی و جمعی که در جهت توسعه و گسترش عملی و اجرایی تعلیم و تربیت اسلامی تلاش کند باید حمایت شده و ستود.
9- به نظر شما مدارس اسلامی به چه میزان میتوانند در جبهه فرهنگی نقش آفرینی کنند؟
اگر این مدارس خوب کنترل شوند و متولیان آن پایبند به اجرایی نمودن اهداف آن باشند با تحمل صبر و بردباری میتواند محل مناسبی باشد که به عنوان الگوی خوب در جهت جبهه فرهنگی، مبارزه با جنگ نرم و زنده نگه داشتن روحیه انقلابی در نبرد با دشمنان انقلاب اسلامی نیرو سازی نمایند.
به عبارت دیگر اینگونه مدارس، قبل از انقلاب نیز چنین نقشهایی داشتهاند، در حال حاضر نیز کارکرد مناسبی میتوانند داشته باشند تا نیاز جامعه اسلامی را از لحاظ نیروی انسانی متعهد و سازنده تامین نمایند، به شرط اینکه برنامهریزی خوب و نیروهای کارآمد متعهد و متخصص را برای تعلیم و تربیت آنان در نظر گرفت.
10- کانون مدارس اسلامی نشریهٔ "اندیشه تربیت" را با هدف گسترش و تعمیق تربیت دینی در سطح مدارس منتشر مینماید. لطفاً بفرمایید ضرورت تبیین و توسعه این تفکر به چه میزان است؟ پیشنهادات راهبردی خود را در این زمینه مطرح فرمایید.
باید پذیرفت که سخن نیک و بجا و اخلاقی و تربیتی اثرگذار خواهد بود. و هر نوشته و اثری که در راستای تعلیم و تربیت اسلامی و در بعد انسانی باشد قطعا در خوانندگان تاثیرگذار است. به قول شیخ الرئیس ابوعلی سینا "فراوان باید نوشت تا اندک انتظار داشت" حرف خوب که حاوی پیامهای آموزنده و کاربردی باشد و تبیینکننده نیازهای خوانندگان و متولیان تعلیم و تربیت این کشور باشد، مورد استقبال قرار میگیرد. البته باید یادآور شد، محتوی و مطالب نشریه باید متنوع و دارای جذابیت باشد و تا حدی گرهگشا و ارائه دهنده راهحل و به قول حافظ «سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود» باید از کلمات و سخنان بزرگان به ویژه احادیث ائمه معصومین (ع) و خاصه نهج البلاغه، صحیفه سجادیه و غیره استفاده نمود، از اشعار پر مغز و دارای معانی عمیق شاعران بزرگی چون حافظ، سعدی، مولوی، و غیره استفاده نمود.
در مجموع از تمامی منابع و آثار بزرگان در حوزه اخلاقی و تربیتی استفاده کرد تا خوانندگان احساس تازگی و رفع نیاز کنند.
11- به نظر شما چگونه میتوان بین فرهنگ و اعتقادات و باورهای نسل دوران دفاع مقدس و نسل حال جامعه به ویژه دانشآموزان که آیندهسازان انقلاب میباشند پیوند زد؟
این پیوند از پیچیدهترین و مشکلترین کارهاست، با شعار و سخنرانی و حتی نوشتن نمیتوان به مقصود رسید.
لازم به توضیح است که نسل جوان در جستجوی الگوست و عمل، بدین معنا کسانی که در طول 36 ساله در حوزه تعلیم و تربیت درصدد بودند تا باورها و اعتقادات نسل دفاع مقدس را برای نسل جدید ترسیم کنند یا انتقال دهند یا ایجاد پیوند کنند، خود انسانهای باورمدار بوده و هستند و با عمل و رفتارشان، با ایمان و اخلاصشان و با زبان عمل یکسان موفق بودهاند و کسانی که خودشان سست باور بوده و عمل با گفتارشان همخوانی ندارد، هم خود را به زحمت انداختهاند و هم باعث، یاس و نومیدی و بیتفاوتی نسل جوان و دانشآموزان شدهاند.
بنابراین تعارفات را کنار گذاشته و سکان تعلیم و تربیت را نظام مقدس باید به دست کسانی سپرد که به فرهنگ ایثار و شهادت و اعتقادات و باورهای نظام و دفاع مقدس ایمان قلبی دارد با زبان بیان میدارد و با رفتارش و عملش مهر تاییدی بر آن میزند، در غیر اینصورت و با مخلوط اندیشههای وارداتی غرب و پیوند آن با ارزشهای انقلاب اسلامی کارایی ندارد و در حوزه تعلیم و تربیت که با دانشآموز سر و کار داریم باید هویت دینی و باورهای قرآنی احیاء شود و محکم ایستاد تا اتفاقی که انتظار داریم رخ دهد.
12- به نظر شما به چه میزان تبیین و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در تحقق تحول بنیادین آموزش و پرورش که سیاستهای آن توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، میتواند مؤثر و کاربردی باشد؟ لطفاً ضمن تبیین این موضوع پیشنهادات خود را مطرح بفرمایید؟
به نظر من فرهنگ راس همه امور است. فرهنگ درست باعث رشد عملی، اقتصاد پایدار، سیاستگذاری صحیح و ایجاد هویت برای افراد میشود تا به دینشان و کشورشان احساس تعلق خاطر کنند که ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در گرو همین مسئله است.
متاسفانه در حال حاضر این امر ضعیف شده و پیشنهاد میشود که اولا دولت به آموزش و پرورش توجه خاص مبذول دارد تا معلمان از لحاظ معیشتی تامین شده و سعی کنند علاوه بر آموزش مطالب معمول کتابها، در راستای احیای میراث فرهنگی بکوشند. میراث فرهنگی شامل معارف دینی، فرهنگ فارسی و فرهنگ و تمدن اسلامی و اشعاری با مضامین دینی، تا افراد با این روحیه رشد کنند. الان در ایران افراد در همه نقاط کشور با تفاوتی اندک، فرهنگ درستی ندارند که بتوان گفت فرهنگ اسلامی یا اصیل ایرانی است، چیزی که شاهدیم تبلیغات فرهنگ غرب است. افراد (دانشآموزان) با فرهنگی رشد میکنند که نه اسلامی است، نه ایرانی و نه غربی، و عموما بدآموزیهای غرب را میگیرند و نکات مثبتی مثل نظم و اهمیت به قانون، شایسته سالاری را از غرب نمیگیرند.
اداهای زشتی که در غرب ناشی از دور شدنشان از دین است به محیط ما منتقل شده که باید با آنها مقابله کرد. مقابله آن هم فرهنگی است نه با زور و دعوا، امور فرهنگی نیز باید جاذبه داشته باشد با زبان طالبانش باشد تا جا بیفتد چون امور فرهنگی آمپول نیست که تزریق شود که این امر الان در آموزش و پرورش ما وجود ندارد.
دروس دانشآموزان مجموعه منسجم نیست که جهت داشته باشد به دانشآموزان باید جهان بینی داد تا به کمک آن برای امور زندگی خود تصمیم بگیرد. متاسفانه در روشی که بخشی از عملکرد غربی و بخشی فرهنگ اسلامی باشد اشخاص فرهنگ منسجمی پیدا نمیکنند که این مهم باید در آموزش و پرورش لحاظ شود و مسئولین و متولیان و معلمان باید دغدغه اشان تربیت کردن دانشآموزان باشد و آموزش معارف دینی، تا به مملکت خود احساس تعلق خاطر کنند تا با احساس تعلق سازندگی و استقلال کشور شوند.
فرهنگ خیلی مهم است. متاسفانه دولتهای ما به میزان اهمیت فرهنگ توجه نکرده یا دنبال مسائل اقتصادی یا دنبال سیاست بوده غافل از اینکه، فرهنگ است که تعیین میکند اقتصاد در جهت صحیح قرار بگیرد و سیاستمدار ما در فکر تامین استقلال و اعتلای کشور و در کمال تاسف الان ما شاهد فرهنگ گسیخته هستیم.
باید توجه داشت که قرآن کریم نیز تعلیم و تربیت و تزکیه را کنار هم قرار داده «بزکیهم و یعلمهم»، هم تزکیه هم علم که ما یک بعدش را فراموش کردهایم نتیجه آن ورود دانشآموز به دانشگاه و فکر رفتن به غرب و نتیجه اینکه با رفتن او به غرب کار به نفع جامعه غرب تمام میشود.
بنابراین تحول بنیادین در آموزش و پرورش با همایش و سمینار و نشستها امکانپذیر نیست و متولیان تعلیم و تربیت برای تحقق این تحول باید فرمایشات وسیاستهای ترسیم شده توسط مقام معظم رهبری را ملاک و نقشه راه قرار داده و تمام امکانات و منابع انسانی و غیره را مشخص کرده و دوباره بازخوانی کنند.
از افراد دلسوز و دغدغهدار آموزش و پرورش که کم هم نیستند بهره بگیرند و براساس شایسته سالاری از مرحله جذب معلم در تربیت معلم آغاز تا در مدرسه و حتی ستادها عملیاتی کنند، در غیر اینصورت، سند تحول در حد نوشته و شعار باقی میماند و به روزمرگی که دچار است میافتد.
13- جنابعالی به عنوان یک معلم ایثارگر خاطرات فراوانی دارید که برای معلمان قابل بهرهبرداری است. لطفاً خاطرهای از دوران دفاع مقدس بیان نمایید.
خاطرات فراوان است، اما آنچه برای ما عبرتآموز است استفاده از فرصتها است، پیشنهاد میکنم کسانی که با تعلیم و تربیت سروکار دارند همیشه برای تقویت روحیه خود هجرت کنند.
زمان جنگ حضور در صحنه جنگ و زمان صلح خدمت در مناطق محروم و نیازمند جهت فعالیتهای تعلیم و تربیت حاضر شوند. بویژه توصیه بنده برای کسانی است که تازه وارد آموزش و پرورش میشوند خاصه دانشجویان عزیز تربیت معلم، این دوره سنی بهترین زمان برای تقویت روحیه و خودسازی است که تا آخرین سالهای عمر خود اثراتش را خواهند دید.
14- در پایان اگر مطلب تکمیلی دارید، بفرمایید.
جوامع بشری در حال تغییر همه جانبه است. این دگرگونی در تمام تاروپود زندگی انسان اثرگذار است، نسلها نگاهشان نسبت به پیرامون خود تابع متغیرهای عینی است.
بنابراین نسل جوان خواهان تطابق و الگوپذیری است لذا اولیا تعلیم و تربیت باید برای این پدیده شرایط و فضا را آماده کنند.
با تحکم و نادیده گرفتن و پنهان کاری و سهلانگاری و اجبار نمیتوان نسلی متعادل پرورش داد. بنابراین والدین و مسئولین و متولیان تعلیم و تربیت باید راهحلهای مناسبی را با حفظ ارزشهای دینی و اعتقادی و آرمانهای انقلاب اسلامی برای نسل جوان فراهم کنند. نسل جوان الگو میخواهد و در حال حاضر آن دسته از والدین و متولیان تعلیم و تربیت که توان الگو شدن دارند موفق عمل میکنند و بدا به حال دستهای که توان الگوی مناسب شدن را ندارند که جز تخریب شخصیت و نامتعادل کردن و ناامیدی و سردرگمی و از دست دادن یا کم رنگ کردن هویت دینی و ملی نسل جوان فایده درگیری ندارد و متاسفانه جلوه عینی آن را در رفتار و کردار و گفتار دختر و پسر جامعه شاهدیم، نتیجه اینکه راهحل ممکن برای داشتن الگوی مناسب برای نسل جوان و نوجوان باید جستجو کرد که این امر مستلزم آن است که خود والدین و متولیان تعلیم و تربیت، خود خوب تربیت شده باشند تا الگو شوند و به قول مولانا:
چون شما سوی جمادی می روید
محرم جان جمادات کی شوید