مقالات
به دانش‌آموزان بی‌بضاعت تخفیف می‌دهیم
سعیدی نژاد، مدیرعامل مجتمع پیام غدیر
خلاصه :
معیار پذیرش دانش آموزان در مجتمع، تعهد ظاهری و باطنی دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان به ملزومات شرعی است.لطفاً دربارۀ نحوۀ تشکیل مدرسه توضیح فرمایید؟
در سال 1367 قانون مدارس غیردولتی که بعدها به‌عنوان غیرانتفاعی معروف شد، تصویب گشت. امام خمینی(ره) در اواخر عمر شریف خود اجازه ورود مستقیم مردم در عرصه گرداندن مدارس را صادر نمودند. ایشان فرمودند: «اجازه بدهید مردم بیایند در بحث آموزش وارد شوند و گوشه‌ای از کار را به‌دست گیرند»؛ چراکه آن زمان، زمان شهید رجایی بحث داغی در این زمینه به وجود آمده بود؛ به‌دلیل مسائلی که پس از انقلاب وجود داشت تأکید بر یک‌پارچگی مدارس دولتی محدویت‌هایی برای بسیاری که خواهان دنبال کردن برنامه‌های خاص علمی- مذهبی بودند ایجاد شد. به‌همین دلیل کسانی که می‌خواستند برنامه‌های جداگانه داشته باشند باید برای گرفتن موافقت به آموزش‌وپرورش مدام تردد می‌کردند و مشکلات اداری بسیاری را متحمل می‌شدند که مجموع این دشواری‌ها منجر به تصویب قانون مدارس غیردولتی شد. در همان زمان بنیان‌گذار این مجموعه «حسینی»، مجری معروف برنامۀ اخلاق در خانواده؛ با سابقۀ آموزش و پرورش و مرحوم «محمد کرباسچیان»، با توجه به قانون مصوب تصمیم به ایجاد یک مدرسه غیردولتی با رویکرد اسلامی گرفتند. لذا از سال 1370 این مجموعه تشکیل شد.
آیا مؤسسۀ پیام‌غدیر دارای مالک است یا سهام‌داران آن چه کسانی هستند؟
این مؤسسه عالم‌المنفعه است. بحث سرمایه‌گذاری افراد و سهام مطرح نیست. از همان ابتدا که با کمک مردم خیّر ایجاد شده در اساس‌نامه‌اش آمده که هیچ‌کدام از اعضاء مالکیت خصوصی و یا سهام ندارند. اگر روزی قرار به انحلال مجموعه گرفته شود اموال آن به ولی‌فقیه تعلق می‌گیرد. نکته جالب اینکه همین عدم مالکیت شخصی باعث شده است تاکنون افراد خیّر مانند مسجد با طیب‌خاطر به این مؤسسه کمک کنند. یکی از توصیه‌های بنده در این زمینه همین است. به‌واسطۀ همین عالم‌المنفعه بودن، هم مراجع بزرگوار تقلید اجازه می‌دهند که از وجوهات مؤسسات کمک شود و هم مردم کمک می‌کنند.
شما چگونه در این مسیر وارد شدید؟
بنده نیز از طریق انجمن اسلامی صنف کفش همراه با ابوی، با دعوت از همکاران صنف در بازار، خیّرین را با برشمردن اهمیت آموزش و پرورش ترغیب به کمک در این زمینه کردیم. آن‌ها نیز به شرط مالکیت عمومی متقبل تأمین هزینه شدند.
مراحل تکامل مؤسسه به چه شکل بوده است؟
مؤسسۀ پیام‌غدیر در بدو تأسیس محدود به یک دبستان بود. درواقع، محلی در خیابان ایران حدود 1000 متر با قرض و کمک مراجع و بازاری‌ها خریداری شد و تبدیل به دبستان پیام‌غدیر با دو کلاس اول دبستان شد. کم‌کم مؤسسه پروبال گرفت تا اینکه یکی از افراد خیّر پیشنهاد تشکیل راهنمایی را دادند که مخالفت شد و پیشنهاد داده شد، برای سال بعد این اتفاق بیفتد. درنهایت، با اصرار ایشان در همان‌سال یک مدرسۀ راهنمایی در خیابان صفی‌علی‌شاه در مکانی که یکی از خیّرین در اختیار مؤسسه قرار داده بود ایجاد شد. دو سه سال بعد، سال 1376 این محلی که اکنون می‌بینید، با کمک خیّرین به‌عنوان دبیرستان ایجاد گردید. هم‌اکنون نیز مدرسۀ خیابان ایران در حال ساختن است. ان‌شاءالله برای سال آینده دورۀ دوم دبستان در خیابان صفی‌علی‌شاه، دورۀ اول در مدرسۀ خیابان ایران، و دو مرکز دبیرستان در همین مکان خواهیم داشت. درواقع چهار مرکز آموزشی برای مؤسسۀ پیام‌غدیر به جذب دانش‌آموز مبادرت خواهند کرد.
چه تعداد دانش‌آموز در مراکز این مؤسسه در حال حاضر تحصیل می‌کنند و چه مقدار از هزینۀ مؤسسه از شهریه دانش‌آموزان تأمین شود؟
تعداد دانش‌آموزان دبستان و پیش‌دبستان 350 نفر، دانش‌آموزان در مقطع راهنمایی 100 نفر و در مقطع دبیرستان 220 نفر مشغول به تحصیل هستند. تقریباً هزینه‌های جاری مدرسه که قریب به 2 میلیارد است از شهریۀ بچه‌ها تأمین می‌شود. شهریه برای مقطع دبستان 4 میلیون و برای مقطع دبیرستان 5/4 میلیون است که تا حدود 90 درصد هزینه‌ها را به‌شکل تقریبی پوشش می‌دهد. البته مقدار 5 تا 10 درصد کسری بودجه از طریق افراد خیّر تأمین می‌شود. برای کارهای فوق برنامه و ساختمانی و غیره از بانی‌های دیگر کمک گرفته می‌شود. البته پرداخت شهریه سخت‌گیرانه نیست و عموماً بر اساس بضاعت دانش‌آموزان، ممکن است انواع تخفیف‌ها را برای دانش‌آموزان نیازمند در نظر بگیرند.
معیار پذیرش دانش‌آموزان چیست؟
معیار پذیرش، تعهد ظاهری و باطنی دانش‌آموزان و خانواده‌های ایشان به ملزومات شرعی است. برای مثال خانواده‌های بچه‌ها باید محجبه باشند. طی مصاحبه‌هایی از خانواده‌ها، ارزش‌مداری آنان مورد توجه قرار می‌گیرد. در کنار این معیارهای فرهنگی، معیارهای علمی نیز مانند شرط معدل و آزمون هم برای ورود به مدارسِ تحت‌پوشش مؤسسۀ پیام‌غدیر لازم است. هر سال حدود 300 نفر در مقطع ابتدایی شرکت می‌کنند که از آن میان 70 نفر پذیرش می‌شوند. در مقطع دبیرستان نیز 150 نفر شرکت می‌کنند که از این میان 60 نفر موفق به ورود به دبیرستان پیام‌غدیر می‌شوند.
امکاناتی که مدرسۀ شما فراتر از مدارس معمولی به دانش‌آموزان عرضه می‌کند چیست؟
در مقطع دبستان دانش‌آموزان تا ساعت 3:15 در مدرسه حضور دارند و زمان کافی برای ادای فریضۀ نماز و خوردن نهار در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. در مجموعه، آشپزخانه وجود دارد با این‌حال هرکسی متمایل باشد از منزل غذا می‌آورد. در مقطع دبیرستان و راهنمایی هم، گاه تا ساعت 5 دانش‌آموزان در کلاس‌ها شرکت دارند و در مقطع پیش‌دانشگاهی نیز برنامۀ مطالعاتی تا ساعت 7-8 درنظر گرفته شده است. پنجشنبه‌ها هم دانش‌آموزان اول و دوم دبیرستان برای کلاس‌های غیردرسی اختیاری مانند: آموزش عکاسی، فیلم‌برداری و برخی رشته‌های تخصصی ورزشی که برای بچه‌ها جاذبه داشته باشد، به مدرسه می‌آیند.
نسبت به برنامۀ مدارس دولتی این مؤسسه افزایش ساعت درسی دارد؛ مثلا آموزش 30 ساعته باید باشد ولی با توجه به تجربیات سال‌های گذشته، این مقدار در این مؤسسه افزایش یافته است؛ برای مثال زمان تدریس درس ریاضی از 5 ساعت به 8 ساعت و درس معارف از 3 ساعت به 4 ساعت افزایش یافته است. فراتر از افزایش ساعت تدریس دروس مصوب، دروسی نیز به‌شکل جداگانه مثل احکام و تجوید و تفسیر قرآن کریم نیز مستقل ارائه می‌شود.
در رابطه با رشتۀ معارف که در کنار سایر شاخه‌های نظری در دبیرستان تدریس می‌شود توضیح بفرمایید؟
رشته معارف در سال 1364 توسط «امامی کاشانی» تأسیس شد. این رشته به‌منظور پرورش افرادی که در آینده قرار است به حوزۀ علیمه راه پیدا کنند تدارک دیده شده است. عملاً یک حالت پیش‌حوزوی دارد که اجازۀ، گرفتن دیپلم به افراد می‌دهد و بنابراین امکان ادامه تحصیل در رشته‌های انسانی و در صورت انصراف از تصمیم، رفتن به حوزه برای آن‌ها میسر خواهد بود. اگر قرار باشد به حوزه بروند معادل دو سال تحصیل در حوزه محسوب می‌شود. حدود 70 دانش‌آموز در دورۀ معارف مشغول به تحصیل هستند. دروس مصوب دانش‌آموزان دوره معارف با نگاه حوزوی، با اخلاق، عربی و ادبیاتِ دروس علوم انسانی مشترک هستند.
آیا از اساتید خاصی در مجموعه استفاده می‌کنید؟
گاهی برای سخنرانی از اساتید خاص دعوت می‌شود ولی در زمینۀ تدریس از اساتید توانای خودمان استفاده می‌کنیم.
مراکز آموزشی تحت مدیریت مؤسسۀ پیام‌غدیر تاکنون چه موفقیت‌هایی کسب کرده‌اند؟
در منطقۀ چهارده و منطقۀ دوازده، لوح‌های تقدیر زیادی جمع می‌شود! بیشتر به مناسب‌های خاص مانند: موفقیت گروه سرود، ورزش و گاهی شرکت در المپیادها دریافت شده‌اند؛ به عنوان مثال: کمک‌های اولیاء برای ساختن صحن حضرت زهرا(س) که در منطقه کم‌نظیر بود، موجب دریافت لوح گردید. به‌لحاظ علمی جزو مدارس خوب منطقه هستیم، نه مدرسۀ اول بلکه رده‌های دوم و سوم. آمار قبولی در کنکور، در حال حاضر صد درصد است ولی رتبههای زیر هزار، در حد سالانه چهار- پنج نفر است.
فارغ از برنامه‌های متمرکز بر آموزش علمی دانش‌آموزان برنامه‌های جنبی مجموعۀ شما چیست؟
مؤسسه به جز بخش آموزشی دارای دو برنامۀ عمده نیز هست که مستقیم با دانش‌آموزان سروکار ندارند. یک بخش آموزش خانواده است که به کل مؤسسه خدمات می‌دهد. این بخش خود چند زیرشاخه دارد. قسمت آموزشی خانواده و مربیان: در بخش مربیان، کلاس‌هایی در تابستان برای دانش‌افزایی همکاران عمدتاً در بخش‌های عقیدتی و مسائل مهم تدریس ازجمله: روان‌شناسی، علوم تربیتی برگزار می‌شود و در طول سال نیز طبق یک برنامه‌ریزی، کتاب‌هایی در اختیار همکاران جهت مطالعه قرار می‌دهند. در قسمت خانواده، نشریۀ «پیامِ سَنا»، چاپ می‌شود. هر سال کتابی با عنوان «کتابِ سال» که مجموعه‌ای از فعالیت‌های هر مدرسه است چاپ می‌شود. به‌علاوه جلساتی با حضور خانوادۀ دانش‌آموزان نیز 6 بار در سال برای مادران و سه بار برای پدران برگزار می‌شود، که طی آن اساتید و سخنرانان و کارشناسان برای این‌منظور دعوت می‌شوند. همچنین 5 سال است که در بابِ مطالعۀ شبانۀ اولیاء، این مؤسسه اقدامات مؤثری انجام می‌دهد. در بخش فرهنگی، کتبی مانند: نهج‌البلاغه با ترجمۀ مرحوم دشتی، نهج‌الفصاحه، صحیفۀ سجادیه، مفاتیح‌الحیات و امسال هم کتاب «نگینِ آفرینش» در اختیار اولیاء قرار گرفته است. به اولیاء توصیه می‌شود که هر شب ده دقیقه به همراه خانواده به مطالعه و بحث در باب این کتاب‌ها اختصاص دهند. 40 درصد خانواده‌ها از این‌کارها استقبال می‌کنند. یک سایت نیز برای پوشش تجربیات معلمان سرتاسر کشور، با عنوان «سایت معلم» برای شناسایی معلمان فرهیخته و بیان تاریخچه زندگی آن‌ها، طرح سؤالات دانش‌آموزن و پاسخ به آن‌ها، اخبار آموزش‌وپرورش و اخبار مدرسه خودمان طراحی شده و هم اینک بر روی اینترنت قابل دسترسی است. همچنین بازدیدهای هدفمند تابستانه دانش‌آموزان به دیدار علما، مراکز علمی، رادیو معارف و ... وجود دارد. هفته‌ای یک روز یکشنبه‌ها معلمان به‌منظور بررسی مشکلات تربیتی - آموزشی جلسه دارند. مدرسه هر سال اولویت آموزشی و پرورشی دارد؛ مثلاً هوشمندسازی در حوزۀ آموزش که امسال مدِنظر ماست و اولویت پرورشی، که در آن‌زمینه به دانش‌آموزان کتاب می‌دهند و سعی می‌شود که الگوهای مناسب اسلامی معرفی و ترویج گردد.
بخش دوم فعالیت‌های جنبی را بفرمایید؟
در این بخش تحتِ عنوان «طرح مشکات» به آموزش طلبه‌هایی که متمایل به خدمت در آموزش‌وپرورش هستند خدمات آموزشی ارائه می‌کنیم. عمدتاً هم، خواهران در این طرح فعالیت می‌کنند. برای جذب طلبه‌ها در این طرح، در حوزه‌های علمیه تبلیغ می‌شود، کسی که می‌خواهد در پایان دروس حوزوی در مدارس تدریس کند، مکانی شبیه به یک دانشکده، پنج سال در کنار «مسجد فائق»، در حد مدرک فوق‌دیپلم راه‌اندازی شده است. اگرچه این دوره مدرک ندارد ولی گواهی داخلی، پس از آن داده می‌شود. روان‌شناسی رشد، روش‌شناسی برخورد با نوجوانان، شناخت آموزش و پرورش از موضوعات مهم آموزشی در آن دوره هستند. هدف این بوده که یک روحانی که قصد تدریس دارد به دانش نوین مجهز شود. برای تدریس در این حوزه از اساتید دانشگاه و فضلای حوزه دعوت می‌شود.
در حوزۀ سلامت چه اقداماتی در مجموعۀ شما صورت پذیرفته است؟
در مدرسه، ما یک مرکز سلامت و بهداشت داریم. دکتر «اعلایی نیا» که علوم تربیتی خوانده‌اند و بعد در رشتۀ پزشکی تحصیل کرده‌اند، اکنون در مدرسه، دانش‌آموزان و کارمندان را در صورت نیاز ویزیت می‌کنند. حدود چند روز در هفته حضور دارند و تمام دانش‌آموزان پرونده پزشکی دارند. از آن‌ها آزمایش قند گرفته می‌شود و کسانی که نیاز به پیگیری دارند به خانواده اطلاع داده می‌شود. امکانات مختصری برای موارد جزئی در مدارس به‌هرحال موجود است.
آیا با مدارس اسلامی دیگر نیز در ارتباط هستید؟
برای هم‌فکری با شرکت در کانون مدارس اسلامی که در دانشگاه امام صادق(ع) نیز یک‌بار تشکیل شد و آیت‌الله «مهدوی کنی» و «لولاچیان» جزو هیئت امناء آن هستند، نسبت به اشتراک تجربه مبادرت می‌کنیم.
برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت مؤسسه را بفرمایید؟
از من که سن‌وسالی گذشته؛ ولی برنامه‌هایی است که ما تحتِ عنوان آرزو از آن‌ها نام می‌بریم ازجمله اینکه در کنار این مجموعۀ پسرانه، یک مجتمع دخترانه هم داشته باشیم و همچنین دانشگاه نیز داشته باشیم.
به عنوان سؤال آخر، می‌توانید توضیح دهید چرا این راه را انتخاب کردید؟
من در مدرسۀ علوی درس خواندم و می‌توانم به جرئت ادعا کنم بسیاری از مدارس به دست شاگردان مدرسۀ علوی تأسیس شدند. مرحوم «علامه» رئیس مدرسۀ علوی همیشه شعری این‌چنین می‌خواندند: زیر آسمان کبود/ هیچ کاری بالاتر از انسان‌سازی نبود. وی همیشه تأکید داشتند کارهای اساسی انجام دهید. یک‌بار، گویا مرحوم علامه شاگردان قدیمی مدرسه را فرا می‌خوانند؛ شاگردانی همچون: «نعمت زاده»، وزیر صنایع، «غفوری فرد»، «خرازی» وزیر سابق امور خارجه، نقل است که مرحوم علامه گفتند: «بچه‌ها بیایید تو ... من چقدر گفتم نروید سراغ کارهایی که همه می‌توانند بکنند! ... چرا نرفتید سراغ مدرسه و تدریس. قوت و قدرت خود را بیاورید در آموزش‌وپروش که مادر همۀ کارهاست.» به‌همین دلیل ما هم عرصۀ آموزش را برای خدمت به خدا و جامعه انتخاب کردیم.
