مقالات
تربیت اسلامی یعنی تبدیل دانایی های فرد به دارایی
مصاح حسین خاکساری، مدیرعامل مراکز فرهنگی مهدی موعد (عج) استان کرمان
خلاصه :
یگانه رسالت پیامبران الهی همانا تربیت دینی بشر بوده استلطفاً ضمن معرفی خود قدری از سوابق و فعالیت‌هایی که تاکنون داشته‌اید را بیان فرمایید؟
اینجانب حسین خاکساری متولد شهر بم با افتخارِ30 سال خدمت در آموزش و پرورش و پذیرش مسئولیت‌هایی از قبیل: دبیری، مدیریت دبیرستان، ریاست آموزش و پرورش شهرستان‌های رابر و فهرج و 4 سال معاونت پرورشی و تربیت بدنی اداره کل آموزش و پرورش استان کرمان در کارنامة شغلی خود دارم.
اکثر فعالیت‌های بنده صبغة فرهنگی پرورشی داشته و در این زمینه به لطف حضرت حق آثار مکتوبی از قبیل: کتاب، جزوه، ویژه‌نامه‌های مذهبی تربیتی به چاپ رسانده‌ام.
به نظر جنابعالی چگونه می‌توان با توجه به آیات و روایات، تربیت اسلامی را تعریف نمود؟
تربیت اسلامی یعنی تبدیل دانایی‌های فرد به دارایی، به گونه‌ای که نیروهای بالقوة افراد به فعلیت برسند و در این سیر مبنایی، اصل تربیت ذکر است اعم از ذکر زبانی، قلبی و ... به گونه‌ای که استعداد و عشق پرستشِ فرد را شکوفا سازد؛ به عبارت دیگر ساختن انسان ربّانی.
به نظر جنابعالی در امر تربیت اسلامی مربیان و معلمان به چه نکات کاربردی می‌بایست توجه بیشتری معمول نمایند؟
توصیه می‌شود مربیان محترم در ابتدای امر ضرورت توجه به حیطة شناختی متربیان را در نظر گرفته و با استفاده از منابع عقلی و نقلی سعی در افزایش سطح آگاهی و ارتقاء میزان شناخت افراد از توانایی‌ها و استعداد‌های ذاتی داشته باشند سپس در حیطة عاطفی و صمیمی آنها ورود نموده و میزان عشق و علاقة آنها را نسبت به اولیاء الهی تقویت نمایند؛ زیرا رفتارهای آن عزیزان محور و ملاک انجام اعمال ماست و تطبیق رفتارهای فردی و اجتماعی انسان با اعمال اولیاءالله موجبات سعادت دنیوی و اخروی را فراهم می‌سازد (به طور خلاصه برنامه‌ریزی برای افراد در سه حیطة شناختی، عاطفی، عملی).
به نظر جنابعالی معلمان در تربیت اجتماعی دانش‌آموزان باید به چه مواردی توجه نمایند؟ لطفاً راهکارهای کاربردی خود را برای آن عزیزان بیان فرمایید.
جامعه‌پذیری افراد از طریق تربیت وحیانی، روایی، به گونه‌ای که متربیان را با آموزه‌های قرآنی و سنت در پذیرش مسئولیت‌های اجتماعی تشویق نموده و آنها را از زاویة انزوا خارج ساخته و برای ساختن جامعه‌ای دینی با محوریت مهدویت آماده سازیم.
همان‌گونه که مستحضرید در امر تربیت سیاسی، موضوع ایجاد بصیرت در دانش‌آموزان از اهمیت برخوردار است. لطفاً راهکارهای ایجاد بصیرت در آن عزیزان را بیان فرمایید؟
الف: برنامه‌ریزی جهت حضور چهره‌های مؤثر و معتمدِ سیاسی در مدارس؛
ب: برگزاری جلسات پرسش و پاسخ متناسب سن و پایة تحصیلی دانش‌آموزان؛
ج: برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی در زمینة بصیرت افزایی؛
د: ارتقاء بینش سیاسی دبیران و عوامل مدرسه جهت انتقال مفاهیم ناب سیاسی به دانش‌آموزان؛
ه: تحلیل صحیح و به موقع حوادث و پیشآمدهای سیاسی برای دانش‌آموزان.
لطفاً در خصوص راهکارهای رشد عقلانی در دانش‌آموزان دیدگاه‌های خود را بیان فرمایید؟
جایگزین کردنِ قوه تفکر و حل مسئله به جای تقلید در دانش‌آموزان به گونه‌ای که امورات زندگی فردی و جمعی خود را با تدبیر برنامه‌ریزی و اجراء نمایند.
به نظر جنابعالی معلمان و مربیان در توسعة فرهنگ نماز در بین دانش‌آموزان باید چه مواردی را مورد توجه قرار دهند؟ لطفا پیشنهادات کاربردی خود را بیان فرمایید؟
الف: حضور مؤثر و پر رنگ مربیان و معلمان در برنامة نماز جماعت مدارس؛
ب: برنامه‌ریزی جهت حضور برخی از والدین به ویژه والدین موفق علمی، اجتماعی و ... در نماز جماعت (به صورت متناوب)؛
ج: فضاسازی مناسبتر نمازخانه‌ها؛
د: واگذاری امور نمازخانه به دانش‌آموزان؛
ه: تشویق مناسب و به موقع خادمین نماز؛
دیدگاه جنابعالی نسبت به فرهنگ عفاف و حجاب چیست؟ برای توسعه این فرهنگ معلمان و مربیان به چه نکاتی باید توجه داشته باشند؟
الف: رعایت حجاب و عفاف در بین افرادی که به عنوان الگو می‌توانند در رفتارهای دانش‌آموزان تأثیرگذار باشند (از قبیل اولیای مؤنث مدرسه)؛
ب: تحلیل علمی وکارشناسانة فلسفه حجاب برای دانش‌آموزان؛
ج: حضور افراد موفق و تحصیل‌کردة محجبه در مدارس، به گونه‌ای که دانش‌آموزان ارتباط بین موفقیت‌های فردی و اجتماعی افراد را با حجاب و عفاف درک نمایند و حجاب را مانع موفقیت افراد با حجاب ندانند.
مطلع هستیم با مدیریت جنابعالی در حوزة تربیت اسلامی و همچنین تقویت و توسعة فرهنگ اسلامی معلمان و دانش‌آموزان طرح‌های فراوانی در استان کرمان به اجراء گذاشته شده است، لطفا چند طرح برجسته که تاکنون به اجراء گذاشته‌اید را از نظر اهداف، شیوه و محتوا برای خوانندگان به صورت خلاصه بیان فرمایید؟
الف: طرح انتظار فرهیختگان: که از طریق آن دانش‌آموزان (به تفکیک پایة تحصیلی) را جزو منتظران فرهیخته دانسته و با پذیرش این عنوان خود را برای نزدیک ساختن و تحقق واقعی عنوان منتظرین فرهیخته آماده می‌سازند. اهداف اصلی این طرح آشنایی دانش‌آموزان با آداب صحیح انتظار؛ ایجاد یا تقویت انس و الفت نسبت به امام خوبی‌ها امام زمان (عج) ؛ و در نهایت انجام برخی از اعمال و رفتارهایی که در دوران غیبت مورد توصیه قرار گرفته‌اند می‌باشد.
ب: طرح طوبی: محور اجرای این طرح هدایت خاص است. هدایتی که از نوع ارائه طریق نیست و هدف آن ایصال الی المطلوب است؛ یعنی شناسایی دانش‌آموزانی که با قابلیت‌های درونی خود زمینة هدایت بهتری نسبت به دیگران دارند و با شرکت در دوره‌های آموزشی اخلاقی کوتاه مدت در شهر مقدس قم، علاوه بر ارتقاء سطح اخلاقی خود می‌توانند در هدایت دیگران نیز مؤثر باشند.
ج: طرح تربیت از طریق نام: در اجرای این طرح سعی بر این است که دانش‌آموزان همنام معصومین (ع) خود را با رفتارهای صاحب اسم خود هماهنگ نمایند و با ارائه برنامه‌های تربیتی اخلاقی برای آنها، اطلاعات دانش‌آموزان را نسبت به بزرگان دین و معصومین (ع) افزایش دهیم تا در نهایت متخلق به اخلاق آنها شوند.
مطلع هستیم برای ارتقاء دانش و معرفت معلمان، طرح‌های آموزشی در قالب اردوی علمی در مشهد مقدس به اجراء می‌گذارید. لطفاً در خصوص محتوا و شیوة اجراء و دستاوردهای برجستة این طرح مطالبی را بیان فرمایید.
در اجرای این طرح سعی بر این است دبیران و عواملی که از میزان علاقه و توان بیشتری نسبت به دیگران برخوردارند شناسایی شده و با ارائه برنامه‌های آموزشی اخلاقی در دوره‌های کوتاه مدت در مشهد مقدس زمینة هدایت آنها و در نهایت انتقال آموخته‌های آنها به دانش‌آموزان و دبیران دیگر فراهم گردد.
اگر جنابعالی مسئولیت و مدیریت برنامه‌ریزی تقویت و توسعة تربیت اسلامی را بر عهده داشتید چه طرح‌ها و برنامه‌هایی را بیشتر به اجراء می‌گذاشتید؟ لطفاً اهمیتِ ضرورت آنها را بیان نمایید.
طرح‌های انتظار فرهیختگان و طرح طوبی را در اولویت قرار می‌دادم؛ زیرا این طرح‌ها زود بازده و تاثیرگذار می‌باشند.
توسعه فرهنگ تفکر، تحقیق، خلاقیت و نوآوری در فرآیند یاددهی و یادگیری یکی از موضوعات مهمی است که می‌بایست در نظام آموزش و پرورش به آن اهتمام ورزیده شود. لطفاً ضمن اعلام نظر خود چه پیشنهاد کاربردی برای اجرایی‌شدن این موضوعات دارید؟
یگانه رسالت پیامبران الهی همانا تربیت دینی بشر بوده است. همة تلاش‌ها و مجاهدت‌های ایشان در راستای این هدف بزرگ شکل گرفته و زندگی خود را به پای این مقصود فدا کرده‌اند. مربیِ انبیاء در تربیت دینی خدای متعال بوده است؛ اما راه و روش تربیت انسان‌ها را نیز به ایشان آموخته است، در نتیجه آنان می‌دانستند که برای رسیدن به توحید باید آدمی را به ایمان دعوت کرد و عمل صالح را به آنان شناساند وآگاهشان کرد که تجلی ایمان در عمل صالح است. و در قرآن الگوهای عملی در شیوة تربیت برای مربیان مطرح شده است. با توجه به تعالیم انبیاء و معصومین (ع) شروع تربیت دینی از توحید است. و این تربیت از پایه می‌باشد. و علوم جدای از توحید لاشة علم می‌باشد که مردار تربیت می‌کند. طرح مباحث علمی با حذف خدا، کافر پرورش می‌دهد. در تربیت دینی اول کفر به طاغوت است، بعد ایمان به الله است. فضاهای مناسب تربیت دینی عبارتند از: 1- خانواده 2- خانه خدا 3- مجالس مذهبی 4- اماکن مقدسه 5- دیدار با انسان‌های سلیم النفس 6-رفتن به کوه و دشت.
همان‌گونه که مستحضرید شهیدان بزرگوار رجائی، باهنر و بهشتی برای پیشبرد اهداف انقلاب و اسلام قبل از انقلاب، مدارس اسلامی را تأسیس کردند و بعد از انقلاب هم شخصیت‌هایی با الهام از این الگو برای تربیت سربازان انقلاب و اسلام چنین اقدامی را انجام داده‌اند. به نظر شما توسعة مدارس اسلامی به چه میزان برای جامعة ما ضرورت دارد؟
یکی از اصلی‌ترین و بنیادی‌ترین و مهم‌ترین ضروریات جامعه برای تربیت درست و موفق نسل‌های آینده کشور می‌باشد.
کانون مدارس اسلامی به منظور تعالی و توسعة مدارس اسلامی تأسیس شده و استراتژی خود را تحقق تربیت دینی قرار داده است. به نظر شما چه راهبردهایی را برای تحقق این مهم باید مورد اهتمام قرار داد؟
الف: انتقال تجربیات موفق مدارس اسلامیِ سطح کشور به سایر مدارس به طور مستمر؛
ب: ارائه الگوهای مؤثر و موفق و راهکارهای عملی و جذاب و تاثیرگذار توسط کارشناسان زبده و معتقد و دلسوز واقعی به تربیت اسلامی به مدارس سطح کشور.
کانون مدارس اسلامی مصداق تحول بنیادین را مدرسه اسلامی مطرح نموده است. در این خصوص چه نظری دارید؟
آرزوی توفیق برای شما دارم و دعایتان می‌کنم که در این امر خطیر موفق باشید. طرح ارزشمندی است که نیاز به تلاش مضاعف و پیگیر و مخلصانه دارد.
برای تعالی و توسعه مدارس اسلامی چه پیشنهادی دارید؟
الف: معرفی خوب و همه جانبة مدارس موجود موفق و ارائه نحوة کار و موفقیت‌هایشان به سایر مدارس در سطح کشور؛
ب: تشویق و ترغیب و راه‌اندازی این گونه مدارس؛
ج: انتخاب مدارس الگو و برتر در هر سال و معرفی آنها به جامعة فرهنگی؛
د: آموزش مستمر مدیران، معلمین، مربیان مدارس اسلامی با برنامه‌ریزی کانون و استفاده از مجرب‌ترین اساتید متخصص در تربیت اسلامی.
