مقالات
آفت جایگزینی فضای مجازی به جای تفریحات سالم
فاطمه بلوری کاشانی، دبیر آموزش و پرورش
خلاصه :
عمده‌ترین مشکل بچه‌های امروزی این‌است: «نبود انگیزۀ کافی برای تلاش بیشتر»لطفاً خودتان را معرفی فرمایید و قدری از سوابق کاری و تحصیلی خود را بیان فرمایید؟
من، فاطمه بلوری کاشانی هستم. کارشناس ارشد شیمی از دانشگاه صنعتی شریف و مدت سه سال است که به شغل دبیری مشغول هستم.
دلائل انتخاب شغل معلمی از جانب سرکارعالی چه بوده است؟
من، بعد از شهادت همسرم وارد محیط کار شدم و قصد زیادی برای کار کردن نداشتم؛ ولی خوب بین اینهمه شغلی که وجود داشت و امکانات خیلی بهتری هم از نظر مالی برای ما، فراهم بود؛ چون درواقع، خانواده همه فرهنگی هستند و خودم هم علاقه‌مند به تدریس بودم و باتوجه به شرایطی که شغل معلمی برای خانم‌ها و مخصوصاً مادرها ایجاد می‌نماید، آن‌را انتخاب نمودم.
خاطره‌ای از دوران معلمی که عامل موفقیت، در انجام فعالیتی آموزشی و تربیتی شده باشد را بیان فرمایید؟
باتوجه به تجربۀ کوتاهم (سه سال)، به‌این نتیجه رسیدم که اگر یک معلم بخواهد موفق شود، علاوه بر تدریس خوب باید با دانش‌آموزان دوست باشد و روحیات آن‌ها را بشناسد، حالا هر کدام در هر مقطعی که هستند. باتوجه به اینکه من در مقطع دبیرستان تدریس می‌کنم دخترخانم‌ها یکسری ویژگی‌های خاص دارند؛ بعضی از حرف‌های شما را گوش می‌کنند و باور دارند. اگر این احترام و درک، متقابل باشد به‌راحتی دانش‌آموزان هم درس شما را بهتر می‌خوانند و هم ارتباط خیلی بهتری با شما برقرار می‌کنند. در حقیقت می‌توانم بگویم این دست‌آورد سه‌سالۀ من است.
همکاران فرهنگی برای موفقیت هرچه بهتر در انجام فعالیت‌های تربیت اسـلامی دانش‌آموزان باید به چه نکاتی توجه بیشتری داشته باشند؟
موضوعی که حس می‌کنم در دانش‌آموزان این نسل کم‌رنگ شده و باید مورد توجه اساسی قرار گیرد، این است که باید به آن‌ها هویت، انگیزه و خودباوری داده شود. متأسفانه کمبود انگیزه برای ادامه تحصیل در بین بچه‌های دبیرستانی زیاد مشاهده می‌شود. حال این امر، یا به دلیلِ سیستم غلطی است که آموزش و پرورش در زمینۀ ورود به آموزش عالی دارد یا به دلائل دیگری است. به‌نظر من باید مسئولین تربیتی در این زمینه‌ها بیشتر سرمایه‌گذاری کنند. ازاین گذشته، با برنامه‌های فرهنگی مختلفی که با حضور خود دانش‌آموزان برگزار شود، بیشتر باید تمرکز کنند. هر چه برنامه‌های تربیتی توسط خود بچه‌ها انجام شود بهتر است؛ به‌عنوان مثال قرار شد در مدرسه دانش‌آموزان خودشان به‌طور داوطلبانه حاضر شوند که هر مقطع، راجع به سه شهید تحقیق کنند. این بچه‌ها به بهترین نحو با آن سه شهید ارتباط برقرار کرده و متن و نمایشنامه بسیار جالبی در آورده بودند. این نشان می‌دهد دانش‌آموزان آمادگی پذیرش هر چیزی را دارند به‌شرطی که راهبردهای درستی پیش‌رویشان گذاشته شود.
شما یک معلم موفق و کارآمد را چگونه تعریف می‌کنید؟
یک معلم خـوب باید هم از نظر علمی در سطح بالایی باشد و هم از نظر قدرت و فن بیان، علاوه براین، باید بتواند با دانش‌آموزان به‌خوبی ارتباط برقرار نماید. دانش‌آموزان در همه چیز بسیار ریزبین هستند. معلمان باید در گویش‌شان، به دانش‌آموزان احترام بگذارند، متأسفانه گاهی اوقات شاهد هستیم که بعضی از معلمان (که البته تعدادشان هم بسیار اندک است) گویش‌های نامناسبی در کلاس دارند که کاملاً بچه‌ها را زده می‌کنند. این احترام باید وجود داشته باشد. معلم خوب، مؤلفه‌های بسیار زیادی دارد؛ ولی به‌نظر من مهم‌ترین آن‌ها این است که شما بتوانی دانش‌آموز خودت را درک کنی. وقتی هم که درک کردی خیلی از مسائل حل می‌شود؛ درک کردن نه به معنای اینکه شما دانش‌آموز را رها کنی تا هر کاری که خواست انجام دهد! نه. باید کلاس قانون‌مدار باشد؛ ولی نه قانونی خشک. وقتی شما با دانش‌آموزان خوب ارتباط برقرار کنی آن‌ها به قانون شما در کلاس احترام می‌گذارند.
به نظر شما معلمان در انجام وظایف خود با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟
ازآنجایی‌که، شغل معلمی یکی از مشکل‌ترین شغل‌ها است؛ به‌نظر من چالش‌های مادی همیشه برای قشر معلمان وجود داشته است. وقتی معلمی می‌خواهد کلاس را اداره کند باید خیلی چیزها فراهم باشد تا یک تدریس خوب اتفاق بیفتد. شرایط فیزیکی، شرایط کلاس، تعداد دانش‌آموزان و خیلی چیزهای دیگر می‌تواند روی بازدهی کلاس بسیار مؤثر باشد. وقتی یک معلم از نظر مادی تأمین باشد قطعاً انگیزۀ بیشتری پیدا می‌کند که بتواند کارش را بهتر انجام بدهد. البته شاید80 تا 90 درصد از معلمان بخش‌های مادی را در نظر نمی‌گیرند؛ ولی بالاخره این چالش وجود دارد چون به‌هرحال این یک شغل است و برای خیلی‌ها منبع درآمد است باید از این نظر تا حـدی تأمینکننده باشد؛ باتوجـه به‌اینکه بسیاری از معلمان قراردادی هستند و آینده‌شان مشخص نیست. به‌نظر من چالش‌های زیادی وجود دارد ولی عمده‌ترین آن‌ها این است.
به‌نظر شما دانش‌آموزان با چه آسیب‌هایی روبه‌رو هستند و برای پیشگیری و برخورد با آن‌ها چه توصیه‌هایی دارید؟
من بیشترین چیزی‌که در این مدت متوجه شدم بحران هویت و خودباوری است. متأسفانه دانش‌آموزان به‌جای اینکه تفریحات و سرگرمی‌های سالم داشته باشند بیشتر با اینترنت و فضای مجازی سرگرم هستند و این خیلی به آن‌ها آسیب می‌رساند و انگیزه را از آن‌ها می‌گیرد. از سوی دیگر وقـتی بچه‌ها خـیلی راحت و آسان به چیزی برسند قدر آن را نمی‌دانند. من نتیجه‌ای که گرفتم این است که وقتی بچه‌ها خیلی راحت و آسان به‌هر صورتی بتوانند وارد دانشگاه می‌شوند دیگر انگیزه برای تلاش بیشتر پیدا نمی‌کنند. رقابت و بازدهی کم می‌شود و خیلی اتفاقات دیگر رخ می‌دهد. به‌نظرم عمده‌ترین مشکل بچه‌های امروزی این‌است: نبود انگیزۀ کافی برای تلاش بیشتر.
چه پیشنهاداتی به مسئولین در برخورد با موضوع معلم دارید؟
به مشکلاتی که قشر معلمان دارند قطعاً باید رسیدگی شود، همان‌طورکه در سؤالات قبلی پاسخ گفتم بحث مالی و بحث‌های دیگر بود. در ضمن باید بیشتر از پیش به یک معلم بها داده شود. احساس می‌کنم جایگاه معلمان هنوز، آن‌طوری‌که باید و شاید مورد توجه و احترام قرار نمی‌گیرد.
همان‌طورکه مستحضرید این روزها تقارن با بزرگداشت مقام معلم دارد. لطفاً خاطره‌ای کوتاه از دوران زندگی با شهید احمدی روشن بیان فرمایید؟
همۀ زندگی من خاطره است؛ ولی چیزی‌که من برای دانش‌آموزان خودم تعریف می‌کنم این است: درواقع، ایشان هم مانند شما زمانی نوجوان بوده، تفاوت سنی آن‌چنانی با شما نداشتند، متعلق به نسل پیش است؛ ولی چیزی که باعث می‌شود شهید احمدی روشن به این مقام برسد روحیۀ خودباوری ایشان بود و تلاش او برای عزت کشور و عزت اسلام. مؤلفه‌های وجودی ایشان را وقتی برای آن‌ها تشریح می‌کنم که چگونه توانستند مراحلی را با سختی‌های فراوان که در زندگی داشتند طی کنند و به مراحل بالاتر برسند؛ قطعاً شما هم می‌توانید. سعی می‌کنم این هویت را به دانش‌آموزانم بدهم که برای کشورشان تلاش کنند، کشور به آن‌ها در زمینه‌های مختلف نیاز دارد.
کانون مدارس اسلامی از الگوی مدارس اسلامی در سطح کشور دفاع می‌کند. دیدگاه سرکارعالی در این رابطه چیست؟
الگو باید کاملاً تعریف شده باشد؛ یعنی چه چیزهایی را به عنوان تربیت اسلامی در اولویت قرار می‌دهند، اینها اگر تعریف شده باشد قطعاً خیلی خوب است؛ ولی به‌نظر من کار فرهنگی‌کردن در زمینۀ تربیت اسلامی کار بسیار سختی است. به زیرساخت‌ها و حمایت‌های بسیار زیاد، و به متخصصین تربیت اسلامی کارآمد نیاز دارد. به‌این‌صورت نیست که ما یکسری گزینه‌ها را پیش‌رو قرار دهیم و بگوییم به اینها باید عمل شود. اصلاً نمی‌شود طوطی‌وار و با عجله اینها را انجام داد. اینها به زیرساخت نیاز دارند. قوانین آن باید تصویب شود، حمایت شوند، هزینه شوند، به مدارس دستور آن صادر شود، افراد خاصی برای این زمینه‌ها تربیت شوند. این پروسه خیلی طولانی است ولی قطعاً ارزشمند است. کانون‌هایی وجود دارند که بخواهند از این الگوها حمایت کنند.
در پایان اگر توصیه و مطلب خاصی دارید بفرمایید؟
من این روز را به همۀ معلمان کوشا و زحمتکش کشورمان تبریک عرض می‌نمایم. امیدوارم با درنظر داشتن اینکه شغل معلمی، شغل انبیاء است؛ همان‌طورکه همۀ ما معلمان هدف اصلی‌مان تربیت نسلی است که آینده‌سازان این کشور هستند، وارد این شغل شدیم بتوانیم به وظیفۀ اصلی‌مان علی‌رغم تمامی مشکلاتی که این قشر متحمل می‌شوند عمل نماییم. ان‌شاءا
